آکورد در موسیقی

آکورد (Chords)به مجموعه ای از نت های موسیقی گفته میشود که همزمان باهم اجرا شوند. به بیان دیگر، آکورد ترکیبی از دو یا چند نت موسیقی است. آکورد در موسیقی مهم ترین عنصر هارمونی است. نقش اصلی آکوردها همراهی با ملودی یا صدای خواننده است.

آکورد در موسیقی

ساختار آکورد

هر آکورد در موسیقی از روی هم قرار گرفتن دو یا چند فاصله از یک نت مبدا ساخته می شود (اگر با فاصله در موسیقی آشنایی ندارید، مقاله مربوطه را بخوانید). فاصله های تشکیل دهنده آکورد به همراه نت مبدا، هویت آکورد را تعیین می کنند. هویت هر آکورد در موسیقی با دو ویژگی مُد آکورد و نت پایه آکورد تعریف می شود. مُد آکورد بستگی به فواصل تشکیل دهنده ی آکورد دارد و نت پایه آکورد همان نت مبدا فواصل تشکیل دهنده آن است. مثلاً فرض کنید دو فاصله ی سوم بزرگ و پنجم درست را از نت دو باهم ترکیب کنیم. نت های این دو فاصله عبارتند از [دو – می] و [دو – سل]. بنابراین نت های این آکورد [دو – می – سل] خواهند بود. به این آکورد، «دو-ماژور» گفته می شود. چرا که نت مبدا فواصل نت «دو» بوده و الگوی فواصل تشکیل دهنده را «ماژور» نام گذاری کرده اند. حال به بررسی مدهای مختلف آکوردهای موسیقی کلاسیک می پردازیم.

فرمول ساخت آکورد

مُد آکورد مجموعه ای از فواصل موسیقی است که از یک نت مبدا (نت پایه آکورد) ساخته شده باشند. به این مجموعه فواصل، فرمول ساخت آکورد می گوییم. در ادامه، مدهای مختلف آکوردها را به همراه مجموعه فواصل آن ها می بینید.

علامت آکورد (بر مبنای نت دو) مثال از مبدا نت «دو» فواصل از نت پایه مد آکورد
C دو – می – سل M3 – P5 ماژور – Major
Cm / c دو – می بمل – سل m3 – P5 مینور – minor
°Cdim. / c دو – می بمل – سل بمل m3 – 5° کاسته – diminished
+Caug / C دو – می – سل دیز +M3 – 5 افزوده – Augmented
C7 دو – می – سل – سی بمل M3 – P5 – m7 هفتم نمایان – 7th Dominant
Cdim7 / C7° دو – می بمل – سل بمل – سی دوبل بمل m3 – 5° – 7° هفتم کاسته – 7th diminished
C7Ø دو – می بمل – سل بمل – سی بمل m3 – 5° – m7 هفتم نیم کاسته – 7th half-diminished
CM7 دو – می – سل – سی M3 – P5 – M7 ماژور با هفتم بزرگ
Cmm7 / cm7 دو – می بمل – سل – سی بمل m3 – 5 – m7 مینور با هفتم کوچک
CmM7 / cM7 دو – می بمل – سل – سی m3 – 5 – M7 مینور با هفتم بزرگ
CM9 دو – می – سل – سی بمل – ر بمل M3 – P5 – m7 – m9 نهم نمایان ماژور
C9 / Cm9 دو – می – سل – سی بمل – ر M3 – P5 – m7 – M9 نهم نمایان مینور
C11 دو – می – سل – سی بمل – ر بمل – فا M3 – P5 – m7 – m9 – P11 یازدهم نمایان
CM13 دو – می – سل – سی بمل – ر بمل – فا – لا M3 – P5 – m7 – m9 – P11 – M13 سیزدهم نمایان ماژور
Cm13 دو – می – سل – سی بمل – ر بمل – فا – لابمل M3 – P5 – m7 – m9 – P11 – m13 سیزدهم نمایان مینور
Csus2 دو – ر – سل M2 – P5 Sus 2
Csus4 دو – فا – سل P4 – P5 Sus 4

نکات مهم

  • همانطور که می بینید برخی آکوردها دو علامت مختلف دارند. اولی علامتی است که از قدیم استفاده می شده است. دومی علامتی است که در کتب جدید گاهی به این شکل آمده است.
  • هر نت آکورد با توجه به عدد فاصله ای که از نت پایه دارد، نام گذاری می شود. مثلاً در آکورد دوماژور، نت «می» سوم و نت «سل» پنجم آکورد است. نت «دو» نیز پایه یا اول آکورد نامیده می شود.
  • نام آکورد عبارت است از نام نت پایه آکورد + نام مد آکورد. مثلاً دو ماژور یا سی هفتم نمایان یا ر دیز کاسته و … .
  • تریاد به آکوردهایی گفته می شود که تنها از 3 نت تشکیل شده باشند.
  • به طور کلی با تلفیق هر دو یا چند فاصله می توان یک آکورد ساخت. اما آکوردهایی که بیشتر استفاده دارند نامگذاری عمومی شده اند.

معکوس آکوردها

بم ترین نتی که در آکورد اجرا می شود «حالت آکورد» را تعیین می کند. ترتیب قرارگیری سایر نت ها، تاثیری در حالت آکورد ندارد. هرگاه در اجرای آکورد بم ترین نت، نت پایه باشد، حالت آکورد پایگی است. اگر سوم آکورد بم ترین نت باشد معکوس (وارنه) اول، پنجم آکورد باشد معکوس دوم، هفتم آکورد باشد معکوس سوم و … خواهد بود. مثلاً برای آکورد «دو هفتم نمایان» داریم:

  • پایگی > بم ترین نت: دو
  • معکوس اول> بم ترین نت: می
  • معکوس دوم > بم ترین نت: سل
  • معکوس سوم > بم ترین نت: سی بمل

تمرین

سعی کنید از نت های مختلف، انواع آکوردها را بسازید و بررسی کنید. نت پایه آکورد می تواند نت های دیز دار و بمل دار نیز باشد. دقت کنید که حتماً عدد فاصله را درست رعایت کنید.

اجرای آکوردها

آکوردها می توانند به شکل های مختلفی اجرا شوند. در ادامه انواه این شکل ها را می بینید.

اجرای همزمان (هارمونیک) نت ها توسط یک ساز

گاهی نت های آکورد به صورت همزمان اجرا می شوند. این نوع اجرا می تواند توسط یک ساز به تنهایی یا چند ساز مختلف باشد. اگر یک ساز به تنهایی بخواهد نتهای آکورد را اجرا کند، باید قابلیت اجرای همزمان (هارمونیک) نت ها را داشته باشد. مثلاً ساز پیانو به راحتی می تواند چند نت را همزمان اجرا کند. هم چنین سازهای ملودیکا، آکاردئون، هارپ (چنگ)، ماریمبا و برخی سازهای دیگر این قابلیت رادارند. سازهای زهی آرشه ای نیز تا حدی این توانایی را دارند. مثلاً ویولن به راحتی می تواند دو یا سه نت را همزمان اجرا کند. اما اجرای 4 نت همزمان در ویولن دارای محدودیت هایی است. سازهای زهی زخمه ای نیز این قابلیت را تا حد زیادی دارا هستند. مثلاً ساز گیتار در اجرای همزمان نت های آکورد بسیار تواناست.

بعضی سازها اصلاً توانایی اجرای همزمان بیشاز یک نت را ندارند. مثلاً اکثر سازهای بادی تنها می توانند یک خط ملودی را اجرا کنند.

اجرای همزمان نت ها توسط چند ساز

گاهی در گروه نوازی ها، چند ساز به صورت هماهنگ نت های یک آکورد را اجرا می کنند. مثلا در ارکستر سمفونیک بسیار رایج است که یک یا چند ساز ملودی اصلی (فورگراند) را اجرا می کنند. همزمان چند ساز نت های آکورد می نوازند. در این حالت معمولاً هر ساز یک نت از آکورد را اجرا می کند. اگرچه گاهی برخی سازها بیش از یک نت را می نوازند. به عنوان نمونه، فلوت به همراه فلوت پیکولو، ملودی اصلی را در دو اکتاو مختلف اجرا می کنند. همزمان هر گروه از سازهای زهی آرشه ای یک نت از آکورد را می نوازند. در این حالت ممکن است برخی نت های آکورد را دو گروه در دو اکتاو مختلف اجرا کنند. فرض کنید بخواهیم آکورد دوماژور هفتم نمایان (دو- می- سل- سی بمل) را در حالت پایگی برای گروه سازهای زهی آرشه ای بنویسیم. یکی از حالت ها را در زیر می بینید:

کنترباس ها: دو اکتاو 2 | ویولنسل ها: دو اکتاو 3 | ویولاها: سل اکتاو 3 | ویولن اول ها: می اکتاو 4 | ویولن دوم ها: سی بمل اکتاو 4

در این مثال، می بینید که نت های دو، هم توسط کنترباس ها و هم توسط ویولنسل ها اجرا شده است. در اینحالت می گویین نت دو در این آکورد “مضاعف” شده است.

توجه: هنگامی که قرار باشد چند ساز همزمان نتهای یک آکورد را اجرا کنند، باید قواعد ارکستراسیون رعایت شود. مثلاً در مثال بالا، وقتی قرار است ملودی فورگراند توسط ساز دیگری (مثل فلوت) اجرا شود، هیچ یک از سازهای اجراکننده آکورد نباید بیش از حد جلب توجه کنند. چرا که در این صورت ممکن است ملودی فورگراند به خوبی شنیده نشود. برای این کار، سازهای زهی (که آکورد را اجرا می کنند)، هریک باید در محدوده پایین خود نت بنوازند. چرا که محدوده بالای ساز محدوده نافذ آن به شمار می رود.

اجرای آکورد به شکل آرپژ (چنگانه)

آرپژ به معنای اجرای متوالی نت های آکورد است. در آرپژ، معمولاً اولین نتی که اجرا می شود، بم ترین نت آکورد است (که حالت آکورد را تعیین می کند). ترتیب اجرای سایر نت ها کاملاً دلخواه و به عهده آهنگساز یا نوازنده است. آرپژ معمولاً توسط یک ساز (با یک رنگ صوتی واحد) اجرا می شود. تقریباً همه ی سازهای دارای زیر و بمی مشخص، توانایی اجرای آرپژ را دارند. با این حال، اجرای آرپژ توسط پیانو و همچنین سازهای زهی زخمه ای بسیار رایج است.

مطالب مرتبط

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تماس تلفنی