آشنایی با سازهای زهی

سازهای زهی به سازهایی گفته می شود که در آن ها عامل ایجاد صوت موسیقی، زه یا سیم است. این سازها به دسته های سازهای زهی-آرشه ای، سازهای زهی-زخمه ای و سازهای زهی ضربه ای تقسیم می شوند. (برای آشنایی با سازهای زهی هر گروه، روی نام آن کلیک کنید). مکانیزم تولید صوت در هریک از این سازها متفاوت است. اما نقطه ی اشتراک همه ی آن ها تولید صوت در نتیجه ی ارتعاش سیم ها است. در این سازها هرچه طول سیم کوتاه تر و ضخامت آن کم تر باشد، صوت حاصله زیرتر است. متقابلاً هرچه طول سیم بلندتر و ضخامت آن بیشتر باشد، صوت بم تری تولید خواهد شد. زهی ها بسیار پرکاربرد چه در تک نوازی ها و چه در گروه نوازی ها هستند و از جمله ی پرطرفدار ترین سازها به شمار می روند. برخی از مشهور ترین این سازها عبارتند از: ویولن، ویولنسل، گیتار، کمانچه، تار، سه تار و سنتور.

ببینید>>>>>>> سازهای زهی که محمدرضا شجریان اختراع کرده است

پرده بندی در سازهای زهی

برخی سازهای زهی دارای پرده بندی هستند و برخی دیگر پرده بندی ندارند. در سازهای زهی بدون پرده، نوازنده باید از طریق تجربه و شنوایی خود محل دقیق نت ها روی صفحه انگشت گذاری را پیدا کند. چنانچه این امر به خوبی محقق نشود، صدای حاصله ناکوک یا اصطلاحاً «فالش» خواهد شد. این موضوع یکی از دشواری های یادگیری و آموزش این دسته از سازهاست. اگرچه پس از مدتی دست نوازنده به صورت خودکار محل های صحیح را خواهد یافت. اما سازهای زهی که پرده بندی شده اند، این مشکل را ندارند. با این حال وجود پرده بندی در این سازها، کمی تکنیک های اجرای ساز را محدود می سازد. به عنوان نمونه ویولن که پرده بندی ندارد، بسیار نرم تر بین نت های مختلف حرکت کرده و آن ها را به هم تبدیل می کند. این تبدیل نرم (و نه ناگهانی)، خروجی صدای ویولن را دلنشین و خوش آهنگ می سازد.

تکامل سازهای زهی

سازهای زهی در طول تاریخ به مرور تکمیل شده و به شکل امروزی خودرسیده اند. این تکامل ها از لحاظ ظاهری، کارایی، صدادهی و تسهیل نوازندگی بوده اند. به عنوان مثال ساز ویولن، شکل کامل شده ی سازی به نام «ویول» است. این ساز در دوران قرون وسطا و رنسانس در موسیقی های غیرمذهبی مورد استفاده بوده است. همچنین ساز گیتار و سازهای مانند آن، نتیجه ی تکمیل ساز «لوت» هستند.