زیر و بمی (زیرایی) نت های موسیقی

همانطور که در بخش آشنایی با نت های موسیقی گفته شد، زیر و بمی هر نت موسیقی، به فرکانس آن نت بستگی دارد. در نتیجه هرچه فرکانس نت بیشتر، آن نت زیرتر یا اصطلاحاً نازک تر است و بالعکس. برای نمایش زیر و بمی نت ها در خط و زیان موسیقی، از پنج خط افقی به نام خطوط حامل کمک می گیریم. در ابتدای این پنج خط یک علامت به نام کلید قرار دارد. در شکل بالا، کلید سل در ابتدای حامل آمده است. زیر و بمی یک نت را محل قرار گیری سر نت بین خطوط حامل مشخص می کند. به این صورت که سر نت ها یکی در میان روی خطوط و بین خطوط قرار می گیرند. هرچه سر نت در بین خطوط حامل بالاتر باشد، آن نت زیر تر است و هرچه پایین تر قرار بگیرد، آن نت بم تر است.

ببینید >>>>>>>> آشنایی مقدماتی با نت های موسیقی در یک دقیقه

نام نت های موسیقی

نت های موسیقی با توجه به زیر و بمی های آن ها نام گذاری می شوند که این نام گذاری در دسته های 7 تایی تکرار می شود. به هر یک از این دسته های 7 تایی یک «اکتاو» می گوییم. در هر اکتاو نت های زیر وجود دارند (هر نت یک نام لاتین نیز دارد که در پرانتز آورده شده است):

دو(C) – ر(D) – می(E)- فا(F) – سل(G) – لا(A) – سی(B)

مثلا در ساز پیانو حدود 7 اکتاو نت وجود دارد. نام نت ها را روی پیانو در زیر می بینید:

اما علاوه بر این نت ها، 5 شستی سیاه هم در هر اکتاو وجود دارند که نام آن ها با توجه به نام نت بعدی یا قبلی آن قرار داده می شود. به عنوان نمونه به شستی سیاه بین دو و ر یکی از دو اسم دو دیِز (#C) و ر بِمُل (Db) اطلاق می شود. در مورد بقیه ی شستی های سیاه نیز به همین ترتیب خواهد بود.

کلید ها و خطوط حامل

اما محل قرارگیری، تنها عامل تعیین کننده ی زیر و بمی نت ها نیست! بلکه آنچه باعث می شود مقدار زیر و بمی را دقیق بدانیم، علامت کلید در ابتدای حامل است. هر کلید معنای خاص خود را دارد و یک محدوده ی صوتی را مشخص می کند. در ادامه، کلید های رایج در موسیقی توضیح داده شده اند.

کلید سل

این کلید که آن را در شکل بالای صفحه می بینید، محدوده ی نت های زیر (با صداهای نازک) را تعیین می کند. با این حال در همین محدوده زیر و بمی های مختلفی وجود دارد که به محل قرار گیری نت بستگی دارد. در کلید سل، چهارمین سل روی پیانو، روی خط دوم (از پایین) قرار می گیرد و در نتیجه تقریباً محدوده ی سمت راست پیانو (که صداهای زیر دارد) را پوشش می دهد. همچنین هر ساز دیگری که در همین محدوده نت تولید می کند نیز با همین کلید نت نویسی می شود.

کلید فا

این کلید که شکل آن را در زیر می بینید، محدوده ی نت های بم را در اختیار قرار می دهد. در این کلید، سومین نت فا روی پیانو روی خط چهارم حامل قرار می گیرد. در نتیجه این کلید بخش سمت چپ پیانو را که صداهای بم دارد پوشش می دهد.

 

کلید آلتو (دو خط سوم)

در کلید آلتو، دو اکتاو چهارم پیانو یا همان دو وسط، روی خط سوم حامل قرار می گیرد. در نتیجه این کلید حاوی محدوده ی میانی (نه چندان زیر و نه چندان بم) است. از این کلید در نت نویسی ساز ویولا (ویولن آلتو) استفاده می شود. تصویر کلید آلتو را به همراه نت دو وسط پیانو روی خط سوم آن در زیر میبینید.

در ادامه، تصویری از مقایسه ی محدوده ی تحت پوشش هر یک از سه کلید معرفی شده آورده شده است:

در انتها لازم به ذکر است کلید های دیگری نیز در موسیقی وجود دارند که نسبت به این سه کلید کم استفاده تر هستند.